ახალი პენიტენციური კოდექსი აუმჯობესებს სპეციალური პენიტენციური სამსახურის მოსამსახურეთა შრომით პირობებს და პენიტენციურ დაწესებულებებში მყოფ პირთა უფლებრივ მდგომარეობას – აწესებს მსჯავრდებულთა და ბრალდებულთა უფლებების დაცვის კიდევ უფრო მაღალ სტანდარტებს. კერძოდ:

ბრალდებულს ენიჭება ხანგრძლივი პაემნის უფლება; მას, აგრეთვე, ექნება შესაძლებლობა სხვადასხვა სახის მხარდამჭერ პროგრამებში ჩართვის;

განსაკუთრებული რისკის თავისუფლების აღკვეთის დაწესებულებაში მოთავსებულ მსჯავრდებულს ენიჭება ვიდეოპაემნის უფლება;

მსჯავრდებულს ენიჭება პაემნის გარე სამყაროსთან ურთიერთობის სხვა ფორმით ჩანაცვლების შესაძლებლობა (ხანმოკლე პაემანი – ვიდეოპაემანი, ხანგრძლივი პაემანი – ხანმოკლე პაემანი, ვიდეოპაემანი ან სატელეფონო საუბარი, საოჯახო პაემანი – ხანმოკლე პაემანი, ვიდეოპაემანი ან სატელეფონო საუბარი);

ყველა სახის პაემანი ხდება სრულიად უფასო;

ამჟამად დადგენილი სატელეფონო საუბრების მაქსიმალური რაოდენობა და ხანგრძლივობა მინიმალურ რაოდენობად/ხანგრძლივობად გარდაიქმნება. მინისტრი უფლებამოსილი იქნება, გაზარდოს სატელეფონო საუბრების რაოდენობა და ხანგრძლივობა;

განსაკუთრებული გარემოების არსებობისას (ოჯახის წევრის დაბადების დღე, შვილის დაბადება და სხვ.) ბრალდებულს და მსჯავრდებულს შესაძლებელია, მიენიჭოთ დამატებითი სატელეფონო საუბრის უფლება;

პენიტენციურ დაწესებულებაში მოთავსებულ ოჯახის წევრ ბრალდებულებსა და მსჯავრდებულებს ენიჭებათ ერთმანეთთან სატელეფონო საუბრის უფლება. დასაშვები იქნება მათ შორის მიმოწერაც;

ყველა მსჯავრდებულს ეძლევა უმაღლესი განათლების მიღების უფლება;

თანაბრდება ბრალდებულთა და მსჯავრდებულთა საცხოვრებელი პირობები;

გათავისუფლებისთვის მომზადების თავისუფლების აღკვეთის დაწესებულებაში შესაძლებელი იქნება ქალი მსჯავრდებულის განთავსებაც. ამ გზით მათზე გავრცელდება ის უფლებები, რომლებიც აქვს ამ დაწესებულებაში მოთავსებულ მსჯავრდებულს;

პენიტენციური სამსახურის ყველა დანაყოფს ენიჭება სპეციალური სტატუსი, რაც თანამშრომელთა პირობებს ათანაბრებს და აუმჯობესებს;

მოსამსახურეები თანამდებობრივი და წოდებრივი სარგოს გარდა, მიიღებენ წელთა ნამსახურობის დანამატს, ხოლო საამისო წინაპირობების არსებობისას – აგრეთვე სახელმწიფო კომპენსაციას.

ახალი პენიტენციური კოდექსი ითვალისწინებს როგორც წამებისა და არაადამიანური ან ღირსების შემლახველი მოპყრობისა თუ დასჯის პრევენციის ევროპული კომიტეტის (CPT), ისე საქართველოს სახალხო დამცველის რეკომენდაციებს.

ცვლილებები პარლამენტს იუსტიციის მინისტრის მოადგილე თორნიკე ჭეიშვილმა წარუდგინა და ის საკანონმდებლო ორგანომ 82 ხმით მიიღო.

პენიტენციურ კოდექსთან ერთად, საქართველოს პარლამენტმა გამომდინარე 21 კანონპროექტისგან შემდგარი საკანონმდებლო პაკეტიც მიიღო.

დოკუმენტს ხელი მოაწერეს საქართველოს იუსტიციის მინისტრმა რატი ბრეგაძემ, საქართველოს გენერალურმა პროკურორმა ირაკლი შოთაძემ და აშშ-ის გენერალური პროკურორის მოადგილე ბრიუს შვარცმა.

აშშ-სა და საქართველოს შორის ექსტრადიციის ხელშეკრულების პარაფირება ხანგრძლივი მოლაპარაკებების ლოგიკური ეტაპია. მას წინ უძღოდა 2023 წლის იანვარ-თებერვალში ორმხრივი კონსულტაციები მხარეებს შორის თბილისში.

ექსტრადიციის ხელშეკრულება ხელს შეუწყობს ორი ქვეყნის სამართალდამცავი ორგანოების სწრაფ და მოქნილ თანამშრომლობას და გაზრდის დანაშაულთან ბრძოლის ეფექტიანობას.

ორმხრივი შეხვედრის ფარგლებში რატი ბრეგაძემ საქართველო-ამერიკის სტრატეგიული პარტნიორობის მნიშვნელობას გაუსვა ხაზი და აღნიშნა, რომ საქართველოსთვის პრიორიტეტულია ორგანიზებულ დანაშაულთან ბრძოლა, რაშიც განსაკუთრებულ როლს იძენს პარტნიორ ქვეყნებთან თანამშრომლობა.

შეხვედრის ფარგლებში ხაზი გაესვა სისხლის სამართლის სფეროში სწრაფი და მოქნილი კომუნიკაციის მნიშვნელობას და ამ მხრივ საქართველოსა და აშშ-ს შორის მრავალწლიანი ნაყოფიერი თანამშრომლობის ისტორიას.

მხარეები შეთანხმდნენ თანამშრომლობის ახალ ნაბიჯებზე, რასაც განსაკუთრებით შეუწყობს ხელს ექსტრადიციის სფეროში ორმხრივი ხელშეკრულების გაფორმება.

საქართველოსა და აშშ-ს შორის თანამშრომლობა გაღრმავდება, აგრეთვე, პენიტენციურ სფეროში გამოცდილების გაზიარების მიმართულებით.

საუბარი შეეხო საქართველო-ამერიკის სტრატეგიული პარტნიორობის საკითხებს და ორგანიზებულ დანაშაულთან ბრძოლის მიმართულებით ორმხრივი თანამშრომლობის მნიშვნელიბას. ხაზი გაესვა ეფექტიანი კომუნიკაციის როლს სისხლის სამართლის სფეროში თანამშრომლობისათვის.

რატი ბრეგაძემ პოლ აბატს მადლობა გადაუხადა FBI-თან წარმატებული თანამშრომლობისათვის ექსტრადიციის სფეროში.

შეხვედრას, ასევე, ესწრებოდნენ იუსტიციის მინისტრის მოადგილე ბექა ძამაშვილი, გენერალური პროკურორის მოადგილე ნათია მერებაშვილი და აშშ-ში საქართველოს ელჩი დავით ზალკალიანი.

რატი ბრეგაძემ და ჯეიმს ო’ ბრაიენმა განიხილეს ორ ქვეყანას შორის არსებული თანამშრომლობა საქართველოში უსაფრთხოების, დემოკრატიისა და ადამიანის უფლებების განმტკიცების მიმართულებებით. მინისტრმა ამერიკულ მხარეს ინფორმაცია მიაწოდა პენიტენციურ სისტემაში განხორციელებული რეფორმების შესახებ. საუბარი შეეხო, აგრეთვე, დეოკუპაციის პროცესის სამართლებრივ მხარდაჭერას და იუსტიციის სამინისტროს როლს ამ პროცესში.

იუსტიციის მინისტრმა აღნიშნა, რომ ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს ისტორიული გადაწყვეტილება სახელმწიფოთაშორის საქმეზე „საქართველო რუსეთის წინააღმდეგ“ უმნიშვნელოვანესი სამართლებრივი დოკუმენტია ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენისათვის, რადგან სტრასბურგის სასამართლო ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ ჩვენი ქვეყნის ტერიტორიები რუსეთის მიერ არის ოკუპირებული და ადამიანის უფლებების დარღვევის ფაქტებზე პასუხისმგებლობას რუსეთს აკისრებს.

მხარეებმა განიხილეს საქართველოს ევროკავშირში გაწევრების პროცესის მიმდინარეობა და 2024 წლის არჩევნების საკითხი.

სახელმწიფო მდივნის თანაშემწესთან შეხვედრას ესწრებოდნენ იუსტიციის მინისტრის მოადგილე ბექა ძამაშვილი, სპეციალური პენიტენციური სამსახურის ხელმძღვანელი ნიკა ცხვარაშვილი, საქართველოს ელჩი აშშ-ში დავით ზალკალიანი და ვაშინგტონში საქართველოს გენერალური კონსული სოფიო ვეკუა

ვირჯინიის სასჯელაღსრულების დაწესებულების ხელმძღვანელმა ჩადვიკ დოთსონმა ციხის მოწყობის სტანდარტებსა და მასში არსებულ სერვისებზე ისაუბრა.

რატი ბრეგაძემ აღნიშნა, რომ იუსტიციის სამინისტროს პრიორიტეტს საუკეთესო საერთაშორისო სტანდარტების ეროვნულ დონეზე დანერგვა წარმოადგენს. იუსტიციის მინისტრმა საქართველოს ციხეებში პატიმრების პირობებზე ისაუბრა და აღნიშნა, რომ ადამიანის უფლებების დაცვა, მკურნალობის მაღალი სტანდარტების უზრუნველყოფა, პატიმართა რეაბილიტაცია და რესოციალიზაცია საქართველოს სპეციალური პენიტენციური სამსახურის მთავარი ამოცანაა.

შეხვედრაზე ხაზი გაესვა საქართველოსა და ამერიკის შეერთებულ შტატებს შორის დარგობრივი თანამშრომლობის გაგრძელების მნიშვნელობას პენიტენციური სისტემის გაძლიერების მიმართულებით.

იუსტიციის მინისტრი რატი ბრეგაძე დელეგაციის წევრებთან ერთად ქოფივუდის პენიტენციურ დაწესებულებაშიც იმყოფებოდა, სადაც ციხის ინფრასტრუქტურა დაათვალიერა და პატიმრებისთვის არსებულ სერვისებს გაეცნო.

ადამიანის უფლებების დაცვაზე ორიენტირებული პენიტენციური სისტემა, პატიმრებისთვის ხელმისაწვდომი განათლება და ციფრული უნივერსიტეტი, იუსტიციის სახლი პენიტენციურ დაწესებულებებში და სარეაბილიტაციო პროგრამები მსჯავრდებულთა რესოციალიზაციისთვის – პენიტენციურ სისტემაში მიმდინარე რეფორმებზე ისაუბრა იუსტიციის მინისტრმა რატი ბრეგაძემ ვაშინგტონში გამართულ შეხვედრაზე.

მინისტრმა ამერიკულ მხარეს მადლობა გადაუხადა პენიტენციური სისტემის რეფორმების პროცესში კონტრიბუციისთვის და იმედი გამოთქვა, რომ არსებული მეგობრული დამოკიდებულება და პარტნიორული თანამშრომლობა კიდევ უფრო გაღრმავდება.

მინისტრის თქმით, პენიტენციურ სისტემაში ადამიანის უფლებების დაცვა და უმაღლესი დონის სტანდარტების დანერგვა ქართული მხარის პრიორიტეტია.

„ქართული პენიტენციური სისტემა მოწოდებულია, დაიცვას ოქროს შუალედი უსაფრთხოებასა და ეფექტურად მოქმედ რეაბილიტაცია-რესოციალიზაციის პროგრამებს შორის“, – აღნიშნა რატი ბრეგაძემ.

მინისტრმა შეხვედრაზე ყურადღება გაამახვილა პენიტენციურ სისტემაში გატარებულ სხვა რეფორმებზე, მათ შორის, ისაუბრა სპორტის მართვის სტრატეგიაზე, პენიტენციურ დაწესებულებებში გახსნილ იუსტიციის სახლებზე, ონლაინ მაღაზია „რე-მარკეტზე“, სადაც პატიმრების მიერ შექმნილი ნივთები იყიდება; ციფრულ უნივერსიტეტზე, რომელიც პატიმრებს საშუალებას აძლევს, მიიღონ უმაღლესი განათლება და სხვა.

ასევე, მინისტრმა ისაუბრა იმ სასწავლო და პრაქტიკულ ტრენინგკურსებზე, რომელთაც იუსტიციის სასწავლო ცენტრი ციხის თანამშრომლების გადამზადებისა და პროფესიული განვითარებისთვის ახორციელებს. ამ კონტექსტში რატი ბრეგაძემ ხაზი გაუსვა სააკაძის სასწავლო ბაზის გახსნის მნიშვნელობას.

შეხვედრის დასასრულ, მხარეები შეთანხმდნენ, რომ ორმხრივი თანამშრომლობა პენიტენციური სისტემის სფეროში მეტად გაძლიერდება.

შეხვედრას, ასევე, ესწრებოდნენ იუსტიციის მინისტრის მოადგილე ბექა ძამაშვილი, აშშ-ში საქართველოს ელჩი დავით ზალკალიანი და სპეციალური პენიტენციური სამსახურის ხელმძღვანელი ნიკა ცხვარაშვილი.

იუსტიციის მინისტრმა შეხვედრისას ხაზი გაუსვა ICC-ს განსაკუთრებულ როლს საერთაშორისო დანაშაულებთან ბრძოლის საკითხში. მინისტრის თქმით, თანამედროვე სამყაროში არსებული გამოწვევები საერთაშორისო სამართლებრივი მექანიზმების დაცვასა და ამ კუთხით თანამშრომლობის გაძლიერებას კიდევ უფრო მეტ მნიშვნელობას სძენს.

რატი ბრეგაძემ სილვია ფერნანდეს დე გურმენდთან შეხვედრაზე აღნიშნა, რომ საქართველო, როგორც ICC-ის დამფუძნებელი წევრი სასამართლოს აქტიური მხარდამჭერია. კერძოდ, ყოველთვის მონაწილეობს სესიებში, საერთო დებატებსა და დისკუსიებში. მიმდინარე წელსაც საქართველო აქტიურად იყო ჩართული ICC-ის ახალ მოსამართლეთა არჩევნებში.

მხარეებმა აღნიშნეს, რომ ჰააგის სასამართლოს მიერ გამოცემული დაკავების ორდერების დროულად აღსასრულებლად გადამწყვეტი მნიშვნელობა წევრი სახელმწიფოების აქტიურ ჩართულობას ენიჭება.

შეხვედრის ბოლოს რატი ბრეგაძემ განაცხადა, რომ საქართველო გააგრძელებს მჭიდრო თანამშრომლობას სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს წესდების ხელშემკვრელი სახელმწიფოების ასამბლეასთან, რათა უზრუნველყოფილი იყოს საერთაშორისო მართლმსაჯულების აღსრულება.

წარმატებული თანამშრომლობის შედეგად 2022 წლის 30 ივნისს ჰააგის სასამართლომ დაკავების ორდერი გამოსცა ცხინვალის რეგიონის 3 „მაღალჩინოსნის“ მიმართ აგვისტოს ომის დროს ქართველი სამოქალაქო ტყვეების მიმართ ჩადენილი დანაშაულების ეპიზოდზე. ითქვა, რომ ახლა არსებითი მნიშვნელობა აქვს ყველა რესურსის მობილიზებას, რათა დაკავების ორდერების აღსრულება მოხდეს.

შეხვედრაზე აღინიშნა, რომ ქართული მხარე განსაკუთრებულად აფასებს ჰააგის სასამართლოს დაზარალებულთა ფონდის გადაწყვეტილებას 2008 წლის აგვისტოს ომის მსხვერპლთათვის დახმარების პროგრამის დამტკიცების შესახებ, რომლის იმპლემენტაცია მიმდინარე წლის აპრილში დაიწყო. პროგრამა ითვალისწინებს ომით დაზარალებულთა დახმარებას სამედიცინო მკურნალობისას, მსხვერპლთა ფსიქოლოგიურ რეაბილიტაციას და სხვა სახის მხარდაჭერას.

ქართულმა მხარემ იმედი გამოთქვა, რომ სასამართლოსთან არსებული მჭიდრო, ეფექტიანი და ინსტიტუციური თანამშრომლობა მომავალშიც გაგრძელდება.

შეხვედრას, ასევე, ესწრებოდნენ იუსტიციის მინისტრის მოადგილე ბექა ძამაშვილი, სპეციალური პენიტენციური სამსახურის ხელმძღვანელი ნიკა ცხვარაშვილი და გაერო-ში საქართველოს ელჩი დავით ბაქრაძე.

იუსტიციის მინისტრი ნიუ-იორკის პრობაციის ოფისის ხელმძღვანელ ჯუანიტა ჰოლმსს შეხვდა.

რატი ბრეგაძემ შეხვედრაზე იმ რეფორმებსა და ინოვაციებზე ისაუბრა, რომელთაც იუსტიციის სამინისტრო დანაშაულის პრევენციისა და პრობაციის სფეროში ახორციელებს.

„ინოვაციური მოწყობილობა „პრობბოქსი“ პრობაციონერთა ელექტრონული კონტროლის თანამედროვე მექანიზმია, რომელსაც ევროპაში ანალოგი არ აქვს. პრობაციონერთა ელექტრონული კონტროლი და მომსახურება, პრობაციის ბიუროებთან ერთად, ალტერნატიულ შენობებშია შესაძლებელი, რითაც გაიზარდა პრობაციონერთა ანონიმურობის დაცვა და მათი კონტროლისა და მომსახურების გეოგრაფიული არეალი“, – აღნიშნა რატი ბრეგაძემ.

მინისტრმა ამერიკულ მხარეს აღდგენითი მართლმსაჯულების სფეროში იუსტიციის სამინისტროს მიერ დანერგილი სარეაბილიტაციო პროგრამებიც გააცნო. საუბარი შეეხო რეგიონებში მედიაციის სივრცეებისა და არასრულწლოვანთა რეფერირების ცენტრების გახსნის მნიშვნელობას.

აღინიშნა, რომ პენიტენციური და დანაშაულის პრევენციის სისტემების სამომავლო განვითარების პროცესში საუკეთესო საერთაშორისო პრაქტიკის გაზიარება იუსტიციის სამინისტროს 10-წლიანი განვითარების გეგმის ერთ-ერთი სტრატეგიული პრიორიტეტია.

ქართულმა მხარემ პრობაციის სფეროში აშშ-ის გამოცდილების გაზიარების მზადყოფნა გამოთქვა და მასპინძელ მხარეს არსებული ნაყოფიერი თანამშრომლობისთვის მადლობა გადაუხადა.

შეხვედრას, ასევე, ესწრებოდნენ იუსტიციის მინისტრის მოადგილე ბექა ძამაშვილი, სპეციალური პენიტენციური სამსახურის ხელმძღვანელი ნიკა ცხვარაშვილი და ნიუ-იორკში საქართველოს გენერალური კონსული მაია ბართაია.